Göreve geldiklerinde devlet bütçesinin açık veren yapıdan iki yılın sonunda fazla veren yapıya dönüştüğünü dile getiren Mungan, birçok yasa çalışması yaptıklarını, bazı yasaların Meclis’ten geçtiğini fakat daha geçmesi gereken çok önemli yasaların da Meclis’te beklediğini söyledi.
 
Bakan Mungan, kamu maliyesinin sürdürülebilir disiplinli bir noktaya getirildiğini ifade ederek, “2016-2018 ekonomik programında ekonomik büyüme odaklı, kamu cari giderlerinde tasarruf ve bütçe disiplininin sürdüğü, kayıdışı ekonominin kayda alınma sürecinin devam ettiği bir dönem ihtiyacı önümüzde durmaktadır” dedi.
 
Maliye Bakanı Zeren Mungan, Daire Müdürleriyle birlikte Maliye Bakanlığı’ndaki 2 yılı ile ilgili düzenlediği basın toplantısında, son iki yılda Maliye Bakanlığı bünyesinde yaptıklarını ve uygulayamadıklarını anlattı.
 
Çalışmaların, kamu kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli kullanılması, hesap verebilirlik ve mali saydamlığın sağlanması, bütçe disiplini ve tasarrufu ile yerel gelirlerin geliştirilmesi yaklaşımıyla yürütüldüğüne dikkat çeken Mungan, Maliye Bakanlığı’na bağlı dairelerde yapılan çalışmaları ana başlıklarıyla anlattı.
 
KAMU-MALİYE-HAZİNE MUHASEBE DAİRESİ
 
Kamu Maliyesi-Hazine Muhasebe Dairesi’nde, devletten yapılan ödemelerin artık banka hesaplarına yatmaya başladığını, çek ile ödemelerin istisnai durumlar için asgari düzeye indirildiğini dile getiren Mungan, elektronik ortamda fon transferi (EFT) sağlayacak sistemin kurulduğunu, kamudan maaş çekenlerin sayısının ve ödemelerin Maliye Bakanlığı resmi sitesinde her hafta güncellenerek yayınlanmaya başlandığını kaydetti.
 
“124 Alo Maliye” hattı kurulduğunu, telefonla veya elektronik olarak bakanlığa gelen bilgi talebi, şikayet ve önerilere 2 iş gününde geri dönüş yapıldığını, ayrıca RHA araçlara duyuru yapıştırılarak uygunsuz kullanıldığında bu hatta ihbar edilmesi istenerek amaç dışı kullanımların da engellendiğini dile getiren Mungan, devlet bütçesinin “Mayıs 2013’te 66 milyon TL açık ve 14 Haziran 2013’te 20 milyon TL açıkla teslim alındığını; Mayıs 2015’te 5 milyon TL fazla ve 12 Haziran 2015’te de21 milyon fazla” ile ikinci yılı tamamladığını belirtti.
 
2013’ün ilk beş ayında bütçe yerel giderlerinin yüzde 82’sinin yerel gelirlerle karşılandığını, bu oranın 2015’in ilk 5 ayında yüzde 90, altıncı ayında ise yüzde 91 seviyesine ulaştığını kaydeden Mungan, tüm ödemelerin 1 Ekim 2013’ten itibaren alacaklı kişilerin banka hesabına gönderilmeye başlandığını ve çek kanalı ile ödemelerin istisnai durumlar için asgari düzeye indirildiğini söyledi.
 
Merkez Bankası’nın Maliye Bakanlığı ile istişare halinde yürüttüğü yerel bankaların da dahil olduğu elektronik ortamda fon transferini sağlayacak sistemin tamamlandığına dikkat çeken Mungan, bu açılımın bir yandan işlemleri hızlandıracağını diğer yandan nakit hareketlerini aşağıya çekerek kayıt dışı ekonominin kayda alınmasında önemli bir açılım olacağını kaydetti.
 
MALİYE’NİN SEYİR DEFTERİ
 
Maliye Bakanlığı’nın 14 Haziran 2013 günü “Maliye’nin Seyir Defteri” başlığı altında devlet bütçesi gelir ve gider uygulama sonuçlarının şeffaflık ve hesap verebilirlik ilkeleri ile haftalık olarak www.kktcmaliye.com sayfasından yayımlanmaya başlandığını hatırlatan Mungan, diğer yandan kamudan maaş çekenlerin sayısının ve bu çerçevede ödenen miktarların düzenli olarak halkın bilgisine sunulduğunu kaydetti.
 
Reel olarak; 2011-2013 döneminde personel giderlerinin yüzde 9, hane halkına transferlerin (emekli maaşları, sosyal yardımlar vb.) yüzde 13, yerel yönetimlere katkının yüzde 5 azaltılırken, 2013-2015 döneminde sırasıyla yüzde 4, yüzde 3 ve yüzde 8 oranında arttığına dikkat çeken Mungan, yine reel olarak; 2011-2013 döneminde vergi gelirlerinin yüzde 0.6 arttığını, gelir ve kurumlar vergisinin yüzde 2 azaldığını, 2013-2015 döneminde ise sırasıyla yüzde 9 ve yüzde 8 oranında arttığını belirtti.
 
Öte yandan; 2013’ün ilk beş ayında bütçe yerel giderlerinin yüzde 82’sinin yerel gelirlerle karşılanırken bu oranın 2015’in ilk beş ayında yüzde 90, altıncı ayında yüzde 91 seviyesine ulaştığını dile getiren Mungan, bu gelişmenin yerel gelirlerin yerel giderleri karşılama hedefinde sonuç alıcı noktada olduğunu gösterdiğini kaydetti.
 
“İÇ BORÇLARIN GERİ ÖDENMESİNİN SAĞLANMASI GEREKİR”
 
“Kıbrıs Türkü’nün en önemli sorunu olan kendi kaynakları ile mali sürdürülebilirlik ve bununla birlikte özellikle iç borç geri ödemesinin sağlanması, dönüşümü getirecek ana hususlar olarak ortaya çıkmaktadır. Ancak, bu durumun sürdürülmesi kararlılık ile söz konusu hususlarda ilkesel davranmayı gerektirmektedir” ifadelerini kullanan Mungan, böyle bir yaklaşım sonucunda daha çok iç ve dış kaynağın, yatırımlara ve reel sektörün geliştirilmesine kullanımının sağlanacağını ve yurt içinde yaratılan değerlerin artırılarak özlenen seviyelerde milli gelir artışının gerçekleştirileceğini söyledi.
 
“ÇÖZÜM SONRASI SORUNSUZ İLİŞKİLER KURULMASININ SAĞLANMASI GEREK”
 
Türkiye Cumhuriyeti’nden aktarılan kaynakların daha büyük bir bölümünün reel sektörün gelişmesi ve ekonomik büyüme amacıyla kullanılmasının TC ile ilişkileri daha düzeyli hale getireceğini dile getiren Mungan, sürdürülebilir bir kamu finansman dengesi ve ekonomik kalkınma sürecinin Kıbrıs’ta çözüm sonrası AB ve IMF gibi kurumlarla da sorunsuz ilişkilerin kurulmasını sağlayacağını belirtti.
 
Bir yandan cari açıklar için kaynak ihtiyacının asgari seviyelere çekilirken diğer yandan borç stokunu özellikle iç borç stokunu çevrilebilir hale getirmeye yönelik olarak Merkez Bankası ile de yoğun çalışmalar yürütüldüğüne dikkat çeken Mungan sözlerine şöyle devam etti:
 
“Borç stokunun çevrilebilmesi; devletin kendi kaynakları ve piyasalardan borçlanma ile mümkündür. Merkez Bankası yapılan istişarelerle devletin de piyasalara girerek borcun çevrilebilir olmasına zemin hazırlamak üzere; finans sektörüne de açılım getiren 600 Milyon Türk Liralık borçlanma senedi çıkarmış ve ortalama yüzde 8.5’ler düzeyinde faizle borçlanabilmiştir. Bu Devletin doğrudan borçlanması için de iyi bir örnek teşkil etmektedir. 2015 Bütçesinde yapısal dönüşüme imkan sağlayacak şekilde bütçe kaynak tahsislerinde cari giderlerden, reel sektör destekleri ve yatırım kalemlerine kaynak aktarımları sağlanmıştır. KKTC Merkez Bankasına 2000’li yıllar öncesi kullanılan kamu kurumu borçları ve devlet kısa vadeli avans borcunun faizleri 2015 yılı içerisinde tamamı kapatılmış ve anapara ödemesi de başlatılmıştır.”
 
GELİR VE VERGİ DAİRESİ
 
Gelir ve Vergi Dairesi ile ilgili 9 vergi yasasının Cumhuriyet Meclisi’nden geçerek yasallaştığını dile getiren Mungan, 1977’den beri değiştirilmeyen Vergi Usul Yasası’nın da günümüze uygun değiştirildiğini söyledi.
 
Mali Düzenleme Yasası ile 40 bin vergi yükümlüsünün sisteme dahil olduğuna dikkat çeken Mungan, yeni vergi ve yeni fon konmadan kayıt dışı ile mücadele edildiğini, gelirlerin artırıldığını kaydetti.
 
Maliye Bakanı Mungan, bütçe vergi gelirlerinin reel olarak yüzde 9 artırıldığını vurgulayarak hedeflenen yapısal dönüşümler için gerekli olanın kayıt dışı ekonomi ile mücadele, vergi mevzuatının güncellenmesi, vergi uygulamalarının; teknolojiye uyumlu yenilikler ve kolaylıklar getirmesi ve yükümlü odaklı hizmet kalitesinin iyileştirilmesi çerçevesinde vergi konularına ilişkin 9 yasanın Cumhuriyet Meclisi’nden geçerek yasallaştığını belirtti.
 
Mungan, Mali Düzenleme Yasası ile belediyeler dahil 40 bin vergi yükümlüsünün sisteme dahil edilmesinden dolayı çalışmalarda özellikle gelir ve kurumlar vergilerinin geliştirilmesinin hedeflendiğini ve yeni vergi, yeni fon ihdas etmeden kayıt dışılığın kayda alınması yanında vergi sisteminde etkinlik ve adaletin sağlanmasının, vergisini zamanında ödeyen yükümlüler için teşvik edici kuralların da eklendiğini kaydetti.
 
Gelir Vergi Yasası altındaki Maliye Bakanlığı’na sınavsız belge verme yetkisinin Bakanlıkça kullanılmadığını, “Muhasebe ve Denetim Meslek Yasa Tasarısı” ile uyumlu Bağımsız Komisyon oluşturulduğunu ve Komisyon tarafından yürütülen yazılı sınavla Muhasip/Murakip A ve B yetki belgelerinin verildiğini dile getiren Mungan, yine Maliye Bakanı’nda olan Tasdik Memuru atama yetkisinin Bakanlıkça kullanılmadığını, Noter ve Tasdik Memuru Yasa Tasarısı çalışmalarına devam edildiğini bildirdi.
 
BÜTÇE DAİRESİ’NDE 8 FON BÜTÇE KAPSAMINA ALINDI
 
Bütçe Dairesi’nde 8 fonun bütçe kapsamına alındığını belirten Mungan, Bakanlar Kurulu önergelerine “mali etkisi ne olacak?” formu eklendiğini, bütçe harcamalarının elektronik ortamda otomasyon ile yapılmasının yaygınlaştırıldığını, mali disiplinin sağlanması, kaynakların etkin, verimli ve rasyonel kullanılması, gelir ve giderlerde birlik ve şeffaflığın sağlanması çerçevesinde 8 fonun genel bütçe kapsamına alınmasının sağlanarak, ayrıca kamu maaş ve ücret düzenlemelerine yönelik yasaların yaşam bulduğunu anlattı.
 
MERKEZİ İHALE KOMİSYONU
 
AB uygulamalarına uygun bir Devlet İhale Yasa Tasarısı hazırlandığını, Kamu İhale Tüzüğü’nün, hazırlanan yasa tasarısına uygun tadil edildiğini, Maliye Bakanı’nın sınırı olmayan ihalesiz alım yetkisine de son verildiğine dikkat çeken Mungan, 314 milyon TL tutarında bin 110 ihale kararı alındığını kaydetti.
 
Zeren Mungan, AB uygulamalarına uygun bir şekilde hazırlanan Devlet İhale Yasası’nın yürürlüğe giremediğini bu nedenle Kamu İhale Tüzüğü’nün tadil edildiğini ve şeffaflık ve hesap verilebilirlik ilkeleri çerçevesinde herkese eşit mesafede ihale işlemlerinin yürütüldüğüne dikkat çekti.
 
GÜMRÜK VE RÜSUMAT DAİRESİ
 
Gümrük ve Rüsuma Dairesi’nde farklı engeli olan insanların araç alımlarında Fiyat İstikrar Fonu ve Gümrük Vergisi muafiyetinin getirildiğini dile getiren Mungan, kamu araç işletmelerine, Fiyat İstikrar Fonu’nda indirim sağlandığını ve kaçakçılık, akaryakıt, gümrük tarife düzenlemeleri konusunda eğitim programları yürütüldüğünü kaydetti.
 
MALİYE TEFTİŞ VE İNCELEME KURULU 77 RAPORU TAMAMLADI
 
Maliye Teftiş ve İnceleme Kurulu’nda toplam 77 raporun tamamlandığını 9 konunun incelenmesine devam edildiğini belirten Bakan Mungan, 21 dosyanın Polis Genel Müdürlüğü ve Başsavcılığa gönderildiğini açıkladı.
 
PARA KAMBİYO VE İNKİŞAF İŞLERİ DAİRESİ
 
Para Kambiyo ve İnkişaf İşleri Dairesi’nde banka ve kredi kartlarına yönelik yasal düzenleme yapıldığına dikkat çeken Mungan, Faiz Farkı Fonu’ndan 10 milyon TL’lik kaynak tahsisi yapılarak 40 milyon TL’lik düşük faizli kredi olanağı yaratıldığını kaydetti.
 
“Banka Kartları ve Kredi Kartları Yasası”nın ülke ekonomisinin gerekli kıldığı para ve kredi politikaları çerçevesinde, KKTC’de banka kartları ve kredi kartlarının çıkarılmasına ve kullanılmasına ilişkin usul ve esasların düzenlendiğini dile getiren Mungan, ayrıca, tüzük düzenlemesinin de yapıldığını belirtti.
 
“Sigorta Hizmetleri Düzenleme ve Denetim Değişiklik Yasası”nın; kooperatiflere sigorta acenteliği yapabilme imkanı getirdiğini dile getiren Mungan, Sigorta Brokerleri Tüzüğü’nde; aracılık hizmetlerindeki usul ve esasların belirlendiğini, Döviz Büroları Tebliği’nin; kuruluş, faaliyet, şube açma ve lisans koşulları ile yükümlülük ve denetimlere ilişkin usul ve esasların düzenlendiğini ve sermaye ve sorumlulukların geliştirildiğini kaydetti.
 
FAİZ FARKI FONU’NDAN SAĞLANAN KREDİLER        
 
Mungan, “Faiz Farkı Fonu’ndan; kadın girişimcilere, taksi işletmelerine, toplu taşıma işletmelerine, tarımla iştigal edenlere, sanayicilere, küçük esnaf ve sanatkar ile yeni işyeri kuracak olanlara; kullanacakları kredilerde faiz desteği sağlanmıştır. Bu destek, işyeri kurma ve geliştirme, araç yenileme, tohumluk ve yemlik arpa alımı ve sosyal sigorta borç ödemeleri için kullandırılmıştır. Bu açılım ile 10 milyon TL’lik kaynak tahsisi yapılarak 40 milyon TL’lık düşük faizli kredi olanağı yaratılmıştır” dedi.
 
YASA TASARILARI VE UYGULAMA ÇALIŞMALARI
 
Maliye Bakanı Zeren Mungan, bakanlığı döneminde hazırlanan yasalarla ilgili bilgi verirken, “Devlet İhale Yasa Tasarısı, Muhasebe Denetim ve Meslek Yasa Tasarısı, Kamu İç Mali Kontrol Yasası Tasarısı, Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Yasa Tasarısı, KKTC'de Borç İlişkilerinde Uygulanacak Kuralları Düzenleyen Yasa Tasarısı, Gümrük Vergileri ve Tarife Yasa Tasarısı, Casino İşletmecileri Birliği Yasa Tasarısı ile 8 adet Fon Yasa Tasarısı”nın Bakanlar Kurulu’nda onaylanarak KKTC Cumhuriyet Meclisi’ne sunulduğunu bildirdi ve bu tasarılarla ilgili bilgiler verdi.
 
DEVAM EDEN ÖNEMLİ YASALAR VE ÇALIŞMALAR
 
Maliye Bakanı Zeren Mungan iki yıl çerçevesinde devam eden yasa çalışmalarını ise şu şekilde aktardı:
 
“Bankalar Yasası: İlgili kesimlerle istişareleri tamamlanmış ve Bakanlar Kurulu’na sunulacak durumdadır. Yasa ile ekonomik yapıları daha güçlü bir finans sektörü öngörülmektedir.
 
Kamu Mali Yönetim Yasası: Politika ve hedefler doğrultusunda sürdürülebilir, makroekonomik ve mali istikrarın sağlanması kamu kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde temini ve kullanılması, hesap verebilirlik ve mali saydamlığın sağlanması öngörülmektedir.
 
Akaryakıt Denetimi: Akaryakıtın ithalinden tüketiciye ulaşana kadar, depolanması ve pazarlanması aşamasında ileri teknoloji ve teknikler kullanılarak etkin kontrolünün yapılmasının sağlanması çalışmaları sürdürülmektedir.
 
Kıymetli Evrak: Devlete ait kıymetli evrakların kopyalanamaz nitelikli kağıda basılması ile ilgili çalışmalar devam etmektedir.
 
E-Maliye Çalışmaları: Yapısal dönüşümde ve özellikle kayıtdışı ekonominin kayda alınmasında büyük önem taşıyan e-devlet kapsamındaki çalışmalar Aralık 2013 tarihinde hazırlanan teknik şartnamenin hayata geçirilmesinde yaşanan gecikmeler öngörülen hedeflere ulaşılmasında sapmalara neden olduğu gerçeği de ortada durmaktadır.
 
Ek mesai düzenlemeleri: İhtiyaç analizleri de yapılarak yürütülen çalışmaların, zorunluluk duyulan alanlarda gerekli kontrol ve denetim mekanizmaları ile yürütülmesi ihtiyacı devam etmektedir.
 
Yürütülen tüm çalışmalarda ekonominin önüne açan, iş yapılabilirliğin iyileştirilmesi hedeflenerek üretilmiştir. Maliye politikaları ekonominin tümüne yönelik uygulanmış ve ithalata alınan KDV ötelemesi uygulamasıyla fiyat artışları önlenmiş bu da enflasyonun yükselmesini önleyen temel unsurlardan olmuştur.”
 
GELİNEN AŞAMA
 
Gelinen aşamada, Bütçe Yasası’nda öngörülen tüm mükellefiyetlerin zamanında yerine getirildiğini dile getiren Maliye Bakanı Mungan, 2016-2018 ekonomik programı ana hatlarının, KKTC’de istikrarlı ve sürdürülebilir ekonomik büyüme hedeflenerek hazırlanması için çalışıldığını kaydetti.
 
“HER BİREY VE KURUMA EŞİT MESAFE”
 
Yeni dönemde ekonomik büyüme odaklı, kamu cari giderlerinde tasarruf ve bütçe disiplininin sürdüğü, kayıtdışı ekonominin kayda alınma sürecinin devamının hedeflendiğini belirten Mungan, KKTC'de yaşayan her birey ve kuruma eşit mesafede durma; kamu kaynaklarının bütçe disiplini içerisinde dengeli dağılımı için çaba harcandığını, Bütçe Yasası’nda öngörülen tüm mükellefiyetlerin zamanında yerine getirilmesinin aksamadan yürütüldüğünü belirtti.
 
Mungan, Başbakan’ın başkanlığındaki Ekonomik Koordinasyon Kurulu bünyesinde DAÜ ile yapılan bir protokol çerçevesinde; ekonomik politikaların doğru zeminde tartışılmasını sağlamak, uygun politikaların geliştirilebilmesine olanak vermek ve ekonominin gelişimini sağlamak amacıyla sektör temelli bir çalışmayı farklı üniversitelerden akademisyenlerle bir proje olarak yürütüldüğünü belirtti.
 
Zeren Mungan, yaklaşık bir yılda, literatür taraması, anketler ve çeşitli kesimlerle yapılan kapsamlı değerlendirmelerle tamamlanan çalışmada; turizm, ticaret, tarım, imalat sanayi, inşaat ve yüksek öğrenim derinlemesine incelenerek sektörlerle ilgili spesifik politikalarının önerilerinin geliştirildiğini kaydetti.
 
Çalışmanın sektör temelli kısmına çerçeve oluşturmak ve toplamda çalışmanın bir bütünlük içerisinde olmasını sağlamak adına KKTC ekonomisinin genel olarak değerlendirildiğini, ardından makroekonomik tespitler yapılarak sorunların da özetlendiğini dile getiren Mungan, sözlerini şöyle tamamladı:
 
“Belirlenen sorunlara yönelik olarak öncelikle vizyon ve sonrasında da makroekonomik politika önerileri geliştirilmiştir. ‘KKTC’nde İstikrarlı ve Sürdürülebilir Ekonomik Büyüme’ isimli 300 sayfayı bulan çalışmada; Ekonomik Vizyon: ‘Ekonomide kapsayıcı büyüme sağlayarak, yerel istihdam yaratan, çevreyi koruyup geliştirerek kalkınan, topluma refah artışı sağlayacak, sosyal devlet olgusunu destekleyecek, kendine yeten, değişime ayak uydurabilen yenilikçi ve rekabetçi bir ekonomi oluşturma’ olarak belirlenmiştir.
 
“2016-18 EKONOMİK PROGRAMI İÇİN ÖNEMLİ GİRDİ OLACAK”
 
Yapılan bu çalışmanın; gerek içerdiği durum tespit analizleri, gerek geliştirilen politika önerileri ve özellikle vizyonu ile hazırlanacak 2016-2018 ekonomik programı için önemli bir girdi olacağı düşünülmektedir.
 
“KAMU MALİYESİ SÜRDÜRÜLEBİLİR DİSİPLİNLİ BİR NOKTAYA GETİRİLDİ”
 
Kamu maliyesi sürdürülebilir disiplinli bir noktaya getirilmiştir. 2016-2018 ekonomik programında ekonomik büyüme odaklı, kamu cari giderlerinde tasarruf ve bütçe disiplininin sürdüğü, kayıdışı ekonominin kayda alınma sürecinin devam ettiği bir dönem ihtiyacı önümüzde durmaktadır.”