|
|
Ocak-Haziran dönemine ilişkin ödemeler dengesi bilançosundan yapılan derlemeye göre, yurtdışında yerleşik kişilerin Türkiye'deki doğrudan yatırımları, 2002-2003 yıllarında 600-700 milyon dolar düzeyinde seyretti. 2004 yılında 1,2 milyar dolara yükselen doğrudan yabancı yatırım tutarı, 2005 yılında büyük bir artışla 8 milyar 535 milyon dolara ulaştı. 2006'da da yine büyük bir artışla 17,6 milyar doları bulan doğrudan yabancı yatırım, 2007'de de 19,1 milyar dolar oldu.
Ülkeye gelen doğrudan yabancı yatırım miktarı 2008'de 14,7 milyar dolara geriledi. Küresel krizin de etkisiyle 2009'da 6 milyar dolara kadar gerileyen doğrudan yabancı yatırım, 6 aylık dönemler itibariyle bakıldığında, 2010'da da 2009'a göre düşüş gösterdi.
Buna göre, 2009'un Ocak-Haziran döneminde 3 milyar 245 milyon dolar olan doğrudan yabancı yatırım tutarı, bu yıl aynı dönemde 1 milyar 644 milyon dolara geriledi.
SINAİ SEKTÖRÜNE YATIRIMDA BÜYÜK DÜŞÜŞ
Söz konusu düşüş, sektörler itibariyle değerlendirildiğinde, sanayi sektörü öne çıktı.
Geçen yılın ilk yarısında sanayi sektörlere toplam 2 milyar 265 milyon dolar yatırım gelmişti. Bu yıl aynı dönemde gelen doğrudan yabancı yatırım tutarı 880 milyon dolar oldu. Söz konusu yatırımın 424 milyon dolarını ''elektrik, gaz, buhar ve sıcak su üretimi ve dağıtımı'', 375 milyon dolarını ''imalat'', 81 milyon dolarını ''madencilik ve taşocakçılığı'' oluşturdu.
Hizmetler sektöründeki düşüş bu kadar keskin olmadı. Söz konusu dönemde sektöre yönelik doğrudan yabancı yatırım tutarı, 957 milyon dolardan 750 milyon dolara geriledi.
Bu başlık altında inşaat sektörüne yatırımın 81 milyon dolardan 203 milyon dolara yükselmesi dikkati çekti. İnşaat yatırımları 2004'te 3 milyon dolar düzeyindeydi. Büyük artış gösteren bu kalemdeki doğrudan yabancı yatırımlar, sırasıyla 2005'te 80, 2006'da 222, 2007'de 285, 2008'de 331, 2009'da 277 milyon dolar oldu.
Tarım sektörüne gelen doğrudan yabancı yatırım tutarı da yılın ilk yarısında, geçen yılın aynı dönemine göre 23 milyon dolardan 14 milyon dolara indi.
AVRUPA'DAN GELEN YATIRIM BELİRLEYİCİ
Türkiye'ye gelen doğrudan yatırımın ülkeler itibariyle dağılımına bakıldığında, Avrupa ülkelerinin ağırlığı öne çıkıyor.
Yıllar itibariyle Türkiye'ye gelen yatırımın çok büyük bölümünü Avrupa kanalı oluşturuyor.
Avrupa'dan gelen yatırım, 2004'te artış trendine girdi ve 576 milyon dolardan 1 milyar dolara çıktı. Daha sonra da sırasıyla 2005'te 6,6, 2006'da 14,6, 2007'de 12,9, 2008'de 11,3 milyar dolar oldu. 2009'da 5 milyar dolara inen yatırım tutarı, 2010'nun ilk yarısında da düşüş eğilimini sürdürdü.
2010'nun ilk yarısında yurda gelen 1,6 milyar dolarlık doğrudan yabancı yatırımın 1,3 milyar dolarını Avrupa ülkeleri meydana getirdi. Söz konusu tutar geçen yıl aynı dönemde, 2,8 milyar dolar düzeyindeydi.
Avrupa'da Hollanda, İngiltere, İspanya, Malta, İsveç, Polonya ve Bulgaristan dışında tüm ülkelerden gelen doğrudan yatırımda düşüş gözlendi. Avusturya, Fransa, İtalya ve Lüksemburg'un yatırımlarındaki azalma yüksek miktarlarda oldu.
Körfez ülkelerindeki artış ise dikkati çekti. Bu ülke grubundan Türkiye'ye doğrudan yabancı yatırım, ilk yarıda, geçen yılın aynı dönemine kıyasla 57 milyon dolardan 91 milyon dolara yükseldi. Birleşik Arap Emirlikleri yatırım tutarını 5'ten 16'ya, Kuveyt 19'dan 36'ya, Suudi Arabistan 33'ten 39 milyon dolara çıkardı.
-TABLO-
Merkez Bankası verilerine göre, yurtdışında yerleşik kişilerin Türkiye'deki doğrudan yatırımları ülkeler itibariyle şöyle: (milyon dolar)
. 2009 2010
. Ocak-Haziran Ocak-Haziran
. ------------ ------------
AVRUPA 2.826 1.370
Almanya 162 110
Avusturya 543 62
Belçika 135 35
Bulgaristan 0 1
Çek Cumhuriyeti 386 295
Danimarka 6 6
Estonya 0 0
Finlandiya 1 1
Fransa 534 236
Hollanda 155 172
İngiltere 104 134
İrlanda 8 0
İspanya 49 62
İsveç 5 10
İtalya 218 19
Letonya 4 0
Litvanya 0 0
Lüksemburg 306 132
Macaristan 3 0
Malta 4 14
Polonya 0 1
Portekiz 0 0
Romanya 0 0
Slovakya 0 0
Slovenya 0 0
Yunanistan 36 30
EFTA ÜLKELERİ 152 48
İsviçre 47 46
İzlanda 0 0
Liechtenstein 0 0
Norveç 105 2
DİĞER AVRUPA ÜLKELERİ 15 2
Arnavutluk 0 0
Bosna Hersek 0 0
Guernsey 0 0
Karadağ 0 0
Makedonya 0 0
Rusya 4 0
Sırbistan 2 2
Ukrayna 0 0
Diğer 9 0
AFRİKA 0 0
- KUZEY AFRİKA 0 0
- DİĞER AFRİKA ÜLKELERİ 0 0
AMERİKA 152 138
- KUZEY AMERİKA 142 134
ABD 142 80
Kanada 0 54
- ORTA AMERİKA 3 0
Bahamalar 2 0
Hollanda Antilleri 1 0
Panama 0 0
Turks ve Caicos Adaları 0 0
Virgin Adaları (İngiliz) 0 0
- GÜNEY AMERİKA 7 4
Brezilya 7 4
ASYA 255 136
- YAKIN VE ORTADOĞU ÜLKELERİ 158 109
İran 0 6
İsrail 40 2
- KÖRFEZ ÜLKELERİ 57 91
Bahreyn 0 0
Birleşik Arap Emirlikleri 5 16
Irak 0 0
Katar 0 0
Kuveyt 19 36
Suudi Arabistan 33 39
- DİĞER YAKIN VE ORTADOĞU ÜLKELE. 61 10
Azerbaycan 55 7
Gürcistan 0 0
Lübnan 6 3
Suriye 0 0
Ürdün 0 0
- DİĞER ASYA ÜLKELERİ 97 27
Bangladeş 0 0
Çin 1 0
Endonezya 0 0
Güney Kore 24 6
Hindistan 22 4
Hong Kong 2 0
Japonya 1 9
Kazakistan 20 0
Malezya 11 4
Özbekistan 0 0
Pakistan 0 0
Singapur 1 4
Tayland 15 0
Tayvan 0 0
Türkmenistan 0 0
OKYANUSYA VE KUTUP BÖLGESİ 12 0
Avustralya 12 0
TOPLAM DÜNYA 3.245 1.644