|
|
TBMM Genel Kurulu, Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun Tasarısı üzerindeki görüşmelerini tamamladı. Görüşmelerin sonunda tasarı kabul edilerek yasalaştı. Kanun, Türkçe dışındaki dil ve lehçelerde de yayın yapılmasına imkan veriyor. Milli güvenliğin açıkça gerekli kıldığı hallerde veya kamu düzeninin ciddi şekilde bozulmasının kuvvetle muhtemel olduğu durumlarda Başbakan veya görevlendireceği bakan, geçici yayın yasağı getirebilecek. Yayın durdurma kararına karşı Danıştay'da iptal davası açılabilecek. Danıştay, bu davalara öncelikli olarak bakacak ve yürütmenin durdurulması talebini 48 saat içinde karara bağlayacak. Yayın hizmetleri, Türkiye Cumhuriyeti devletinin varlık ve bağımsızlığına, devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğüne, Atatürk ilke ve inkılaplarına aykırı olamayacak, ırk, dil, din, cinsiyet, sınıf, bölge ve mezhep farkı gözeterek toplumu kin ve düşmanlığa tahrik edemeyecek veya toplumda nefret duyguları oluşturamayacak, terörü övemeyecek ve teşvik edemeyecek, terör örgütlerini güçlü veya haklı gösteremeyecek.
Yayınlar, çocuklara karşı istismar ve şiddeti özendiremeyecek, güçsüzlere ve özürlülere karşı ayrımcılık, istismar ve şiddeti teşvik edemeyecek, alkol, tütün ürünleri ve uyuşturucu gibi bağımlılık yapıcı madde kullanımı ile kumar oynamayı özendirici nitelikte olamayacak. Yayınlar müstehcen olamayacak. Cinsiyet eşitliğine ters düşen, kadınlara yönelik baskıları teşvik eden ve kadını istismar eden programlar içeremeyecek, şiddeti özendirici veya kanıksatıcı olamayacak. Alkol ve tütün ürünleri için hiçbir şekilde ticari iletişime izin verilemeyecek.
Televizyon kuruluşları, çocuk yayınlarında çizgi filmlere yer vermeleri halinde çizgi filmlerin en az yüzde 20'si, diğer çocuk programlarının en az yüzde 40'ı Türkçe üretilmiş olacak. Gerçek ve tüzel kişiler, kendileri hakkında şeref ve haysiyetlerini ihlal edici veya gerçeğe aykırı yayın yapılması halinde ayın tarihinden itibaren 60 gün içinde, üçüncü kişilerin hukuken korunan menfaatlerine aykırı olmamak ve suç unsuru içermemek kaydıyla düzeltme ve cevap yazısını ilgili medya kuruluşuna gönderecek.
Medya kuruluşları, düzeltme ve cevap yazılarını aldıkları tarihten itibaren en geç 7 gün içinde yayınlayacaklar. Belirtilen süre içinde yayınlanmaması halinde kişi, düzeltme ve cevabın yayınlandığı tarihten itibaren 10 gün içinde mahkemeden cevap ve düzeltmenin yayınlanmasına karar verilmesini isteyebilecek.
Siyasi partiler, sendikalar, meslek kuruluşları, kooperatifler, birlikler, dernekler, vakıflar, mahalli idareler ve bunlar tarafından kurulan veya bunların doğrudan veya dolaylı ortak oldukları şirketler ile sermaye piyasası kurumları ve bu aracı kurumlara doğrudan veya dolaylı ortak olan gerçek ve tüzel kişilere yayın lisansı verilemeyecek. Bu kuruluşlar, medya hizmet sağlayıcı kuruluşlara doğrudan veya dolaylı ortak olamayacak.
Bir gerçek veya tüzel kişi doğrudan veya dolaylı olarak en fazla dört karasal yayın lisansına sahip medya hizmet sağlayıcı kuruluşa ortak olabilecek. Ancak, bir gerçek veya tüzel kişinin doğrudan veya dolaylı hisse sahibi olduğu medya hizmet sağlayıcı kuruluşlarının yıllık toplam ticari iletişim geliri, sektörün toplam ticari iletişim gelirinin yüzde 30'unu geçemeyecek. Bir medya kuruluşunda toplam yabancı sermaye payı, ödenmiş sermayenin yüzde 50'sini geçemeyecek. Bu oran daha önce yüzde 25 olarak uygulanıyordu. Yabancı bir gerçek veya tüzel kişi, en fazla iki medya hizmet sağlayıcı kuruluşa doğrudan ortak olabilecek. Yerli veya yabancı hissedarlar hiçbir şekilde imtiyazlı hisse senedine sahip olamayacak. Medya hizmet sağlayıcı kuruluşların ortağı olan şirketlere yabancı gerçek veya tüzel kişilerin iştirak ederek yayın kuruluşlarına dolaylı ortak olmaları halinde ise yayıncı kuruluşların yönetim kurulu başkanı, başkan vekili ile yönetim kurulunun çoğunluğu ve genel müdürün Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olması ve ayrıca yayıncı kuruluşun genel kurullarında oy çoğunluğunun Türkiye Cumhuriyeti tabiiyetine haiz gerçek veya tüzel kişilerde bulunması zorunlu olacak.
Medya hizmet sağlayıcı kuruluşlar, kablo, uydu, karasal ve benzeri ortamlardan yayın yapabilmeleri için her bir yayın tekniği ve ortamına ilişkin, RTÜK'ten ayrı ayrı lisans almak zorunda olacak. Lisansın hangi yayın tekniği ve ortamına ilişkin verildiği lisans belgesinde açıkça belirtilecek. Farklı yayın teknikleri ve ortamlarından aynı anda yayın yapmak isteyen kuruluşlar, her yayın tekniği ve ortamı için ayrı lisans alacak ve eş zamanlı yayın yapacaklar. Yayın lisans süresi 10 yıl olacak. Lisans süresi sonunda boşalan karasal yayın kapasitesi, RTÜK tarafından yeniden ihale edilecek. Üst Kurulun karasal yayın lisansı verdiği bir kuruluş, bu lisans haklarını devredemeyecek. Yayın faaliyetine devam etmeme kararı alan kuruluş, lisansını üst Kurula iade edecek.
RTÜK, medya hizmet sağlayıcıların seçim dönemlerindeki yayınlarını, Yüksek Seçim Kurulu (YSK) kararları doğrultusunda denetleyecek. Medya hizmet sağlayıcılar, YSK tarafından ilan edilen seçim döneminde, yayın yasaklarının başlayacağı saate kadar siyasi parti ve aday reklamları yayınlayabilecek. YSK tarafından ilan edilen seçim döneminde yayın yasaklarının başlayacağı saate kadar siyasi parti ve aday reklamları yayınlanabilecek.
Üst Kurul, yayın ilkelerinde belirtilen esaslara aykırı yayın yapan medya hizmet sağlayıcı kuruluşun ihlale konu olan programının yayınını 5 keze kadar durdurabilecek. Ayrıca, isteğe bağlı yayın hizmetlerinde ihlale konu programın katalogdan çıkarılmasına karar verilecek. Cezaya yol açan fiilde sorumlulukları belirlendiği takdirde programın yapımcısı ve varsa sunucusu da yayının durdurulduğu süre zarfında hiçbir ad altında başka bir program yapamayacak ya da sunamayacak. Yaptırım kararının tebliğinden itibaren 1 yıl içinde aynı ihlalin tekrarı halinde medya hizmet sağlayıcı kuruluşun yayınının 10 güne kadar durdurulmasına, ikinci tekrarı halinde ise yayın lisansının iptaline karar verilecek. Geçici olarak durdurma cezasına rağmen yayın yapan yöneticiler, 1 yıldan 2 yıla kadar hapis ve bin günden 5 bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılacak. Faaliyetine izinsiz devam eden yayın cihaz ve tesisleri, Üst Kurulca mühürlenerek kapatılacak.
Yayın hizmetlerinde ticari iletişimi düzenleyen hükümler TRT için de uygulanacak. Bu hükümlere uyulmaması durumunda öngörülen müeyyideler ise uygulanmayacak. TRT, bu yükümlülükleri yerine getirmemesi durumunda RTÜK tarafından uyarılacak.
Yasanın yürürlüğe girdiği tarihten önce kablo ve uydu ortamında yayın yapmak üzere yayın lisansı almış olan kuruluşların hakları lisans süresi sonuna kadar geçerli olacak. Bu kuruluşlar 6 ay içinde durumlarını yasada öngörülen hale getirecekler.
Televizyon frekans ihalesi, yasanın yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 2 yıl içinde yapılacak. Frekans ihalesinde karasal sayısal televizyon multipleks kapasitesi tahsisine hak kazanan kuruluşlardan bir bölümüne, ihaledeki sıraları ve analog kanal kapasitesi dikkate alınarak en fazla 2 yıl süreyle sayısal yayının yanı sıra analog televizyon yayını yapma imkanı tanınacak. Tahsisi takiben en geç 2 yıllık süre sonunda analog karasal televizyon yayınları ülke genelinde tümüyle sonlandırılacak.
Kanunla yayın kuruluşlarının reklam beyanlarından alınan yüzde 5 Üst Kurul payı yüzde 3'e düşürüldü.