3 bin lira geliri olan bir vatandaş, pek çok bankaya gidip hepsinden ayrı ayrı 2-3 bin TL limitli kredi kartı alabiliyor, böylece aylık ödeme kapasitesi 3 bin TL ile sınırlı olmasına rağmen, cebinde 30 bin TL limitli 10 ayrı kartla dolaşabiliyor. Hesabını şaşırıp borcunu ödeyemez duruma düşenler ise bir kartın borcunu diğer karttan çektiği para ile ödeyip adeta para sihirbazlığı yapıyor.

Ancak günü kurtarsa da borç sarmalı katlanarak artıyor ve bir süre sonra da borç ödenemez boyuta ulaşıyor. Bunu dikkate alan ekonomi yönetimi, kartta tek limit uygulaması için düğmeye bastı. Dün Başbakan Yardımcısı Ali Babacan da konuyla ilgili konuştu ve “Bu uygulama doğru değil. Kredi kartında tek limit uygulamasını istiyoruz. Altyapı çalışmaları biraz zaman alacak. Ancak konuyu BDDK’ya ilettik” dedi

Bankaların karşı çıkmasına rağmen kredi kartında tek limit uygulaması, 2012 yılında teknik altyapı çalışmalarının tamamlanmasının ardından başlayacak gibi görünüyor. Bu konuda en net sinyali dün Başbakan Yardımcısı Ali Babacan verdi ve şöyle konuştu: “Konuyu Finansal İstikrar Komitesi’nde görüştük. Kredi kartında tek limit uygulamasını istiyoruz. Bu konuyla ilgili bankaların ayrı ayrı tahsis ettiği limitlerin bir havuzda toplanabilmesi için bir bilgisayar altyapısının kurulması gerektiğini gördük. Bu konudaki çalışmalar zaman alabilir. Ancak durumu Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu’na da ilettik”

Ali Babacan, getirilmek istenen limit sınırlaması uygulamasını da şöyle savundu: “Her bir banka kredi kartı verdiği kişinin sadece maaşına bakıp kredi kartı verse, diyelim ki bir kişinin 10 ayrı bankadan kredi kartı olsa aslında ödeme kapasitesinin 10 misli kredi kartı limiti ve kredi kartı harcamasının kapısı aralanmış oluyor. Bu da doğru değil açıkçası.”

Yüksek borçlular yandı

Söz konusu tek limit uygulaması, en çok cüzdanında birden fazla kredi kartı bulunduran ve ödeme kabiliyetini kaybettiği halde bir finansal mühendislik zekası göstererek bir kartın borcunu diğer karttan çektiği para ile ödeyenleri zorlayacak. Tek limit uygulamasının gelmesinin ardından, bu tarz hareket eden vatandaşlar, limiti aşan kredi kartlarını kullanamayacaklar. Kullanamadıkları takdirde de ya temerrüde düşecekler ya da başka bir kanaldan temin ettikleri kaynak ile kredi kartı borçlarını kapatacaklar.

Neden ihtiyaç duyuldu

Konuyla ilgili konuşan üst düzey bir ekonomi yetkilisi, kredi kartı borçlarının geri dönüşünde şu aşamada herhangi bir sorun görünmemekle birlikte, önümüzdeki dönemde bu tür bir gelişmenin ortaya çıkması ihtimaline karşı ‘tek limit’ uygulamasının değerlendirildiğini, karar verilmesi durumunda bunun için yasal düzenlemenin zorunlu olduğunu söyledi.

Yetkili, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu’nun (BDDK) özellikle son bir yıldır kredi kartları konusunu, ortaya çıkabilecek risk alanlarına da dikkate alarak değerlendirdiğini belirterek, “Kredi kartlarında geçmişten gelen sorunlar var ve kişiler gelirinin çok üzerinde limitleri taşıyorlar. Bu potansiyel bir risk oluşturur mu diye inceleniyor. Çünkü en kolay kredi, kredi kartı kanalıyla alınıyor. Ancak şu aşamada kredi kartlarında bir sıkıntı yok. Kartı müşterisi borcuna sadık. Sadece önlem açısından konuya bakılıyor” dedi.

Bankacılar tek limite soğuk

Kredi kartında tek limit uygulaması bankaların önemli bir gelir kapısı olan kredi kartında hacimleri ister istemez düşürecek. Çarpan etkisi ile gelirinden çok daha fazla harcama yapabilenlere sınır gelince kredi kartı kullanımı da doğal olarak azalacak.

Hükümet, vatandaşın olası bir kriz esnasında ödeme kabiliyetini tamamen kaybetmemesi ve ekonomiyi soğutma tedbirleri çerçevesinde bu uygulamaya sıcak bakarken, bankacılar ise böyle bir limit uygulamasını istemiyor. Bankalar bu konuyla ilgili olarak “Kredi kartında ödeme sıkıntısı yaşayanlar ya da kamuoyundaki genel tabir ile mağdurlar, rakamlara bakıldığında hiçbir dönem dünya standartlarının üzerinde bir rakam oluşturmadı. Tek limit sağlıklı bir rekabete engel olur. Bankalar da tüketici de çok kartla yaşamayı öğrendi ve vatandaş da durumu gayet iyi yönetiyor. Tasfiye oranları dünya ortalamalarının altında. Demek ki vatandaşın kredi kartı ile bir derdi yok” diyor.

Kartta tek limit nasıl uygulanacak?

Henüz çerçevesi netleşmeyen kredi kartında tek limit uygulamasına göre her kart sahibinin maaş ve diğer gelirleri toplanacak. Bunun belli bir oranı harcama limiti olarak kabul edilecek ve bu tutar da kredi kartı limitini oluşturacak. Diyelim ki bu limit vatandaş Ahmet için 3 bin TL olarak belirlendi. Ahmet Bey A bankasına giderek isterse tüm limiti için yani 3 bin TL için tek bir kredi kartı alabilecek. Ya da cebinde A, B ve C bankalarının 1000’er TL limitli 3 kartını taşıyacak.

Bir diğer formül

Üzerinde tartışılan bir diğer formüle göre Ahmet Bey, gelirine göre hesaplanan limiti oranında yani 3 bin TL limitle istediği kadar bankadan istediği kadar kart alabilecek. Ancak bir bankanın kartı ile diyelim ki 500 TL harcama yaptığı zaman, diğer tüm kartların limiti aynı anda 2 bin 500 TL seviyesine inecek. Ahmet Bey harcama yaptığında diğer kredi kartlarındaki limitlerin anında düşmesi için de ortak bir yazılıma ihtiyaç bulunuyor. Bu formül altyapı hazırlığı gerektirdiği için biraz daha maliyetli görünürken bankalararasındaki rekabeti tam olarak sağlayabilmesi için de gerekli kabul ediliyor.